#
138
Polen
Met special guest:
Het sluitstuk van Europa’s geopolitiek is nog altijd op zoek naar zichzelf. Nu de grenzen eindelijk vastliggen en Polen haar eigen toekomst mag vormgeven, komen de grote vragen. Met grote sprongen vooruit of de hakken in het zand? Naar voor, naar achter, naar links of naar rechts? Vergeef ons de woordgrap: in hun liefde voor Polen zijn veel Polen elkaars tegenpolen.
Maar dit gesteggel wordt gecompenseerd door een vurige liefde voor hun dierbare land. De Polen nemen niets voor lief, en geef ze eens ongelijk. Op weinig plekken in de wereld zijn de littekens van brute buitenlandse agressie dieper dan hier. En dus is men zuinig en trots op hun Polska. Wij geven ze alvast een welgemeende lange aflevering.
Paspoortje
Oppervlakte: 7,5 keer Nederland.
Ongeveer net zo groot als: Oman.
Aantal inwoners: 38 miljoen.
Hoofdstad: Warschau.
Andere steden: Krakau, Wrocław, Łódź, Poznań, Gdańsk.
Valuta: Złoty.
Religie: Héél katholiek.
Taal: Pools.
Meest voorkomende achternamen: Nowak, Kowalski, Lewandowski, Kowalczyk, Kamiński, Zieliński.
Vlag: Horizontale banen wit en rood.
No items found.
Kroegfeitjes 🍻
Zin in meer random kroegfeitjes? Check dan onze feitjesgenerator.
West-Oost-Noord-nieuw Polen
Na de Tweede Wereldoorlog schoof Polen letterlijk westwaarts: de oostelijke gebieden gingen naar de Sovjet-Unie, Polen kreeg stukken van Duitsland ervoor terug, maar raakte miljoenen inwoners kwijt door verdrijving en verplaatsing, en veranderde van een etnisch divers land in een vrijwel homogeen Polen.
Wie het laatst lacht…
Geen van de buurlanden die Polen in 1990 had, bestaat nu nog. Tsjechoslowakije is opgedeeld, Oost-Duitsland is samengevoegd en de Sovjet-Unie is verdwenen.
Putting the au in Warschau
Warschau lag na de Tweede Wereldoorlog voor 80% in puin, maar werd grotendeels herbouwd aan de hand van oude ansichtkaarten. Het resultaat, de Stare Miasto of oude binnenstad, is nu UNESCO-werelderfgoed.
Manhattan aan de Wisla
In Warschau staat het hoogste gebouw van de EU: Varso, met 310 meter. Het lijstje met hoogste gebouwen in Europa is trouwens best een bizarre. In de top 20 is Varso het enige gebouw dat in de EU staat. Van die andere 20 staan er 2 in Londen, 2 in Istanboel, 1 in Sint Petersburg en liefst 14 in Moskou.
Booming Polen
De tijd van grootschalige arbeidsmigratie uit Polen is voorbij. Want Polen is booming: het is al tientallen jaren de snelst groeiende grote economie van Europa, het gemiddelde inkomen is ruim verdrievoudigd in twintig jaar en de werkloosheid is gedaald van ongeveer 20% in 2004, naar ongeveer 5% nu. Polen is inmiddels juist een grote ontvanger van arbeidsmigranten geworden. De grootste groepen? Duitsers en Italianen.
Polen uit Opole
In de afgelopen 30 jaar hebben 250.000 Polen zich in Nederland gevestigd. De belangrijkste vertrekregio was het gebied rond Opole, in het zuiden van Polen. Daar hadden veel mensen een Pools én een Duits paspoort aan de geschiedenis te danken, en konden ze dus al voordat Polen toetrad tot de Schengenzone naar Nederland om te werken. Nederlandse uitzendbureautjes schoten hier als paddenstoelen uit de lucht, en het Nederlandse woord uitzendbureau is in Opole helemaal opgenomen in de taal en heeft het Poolse woord volledig verdrongen.
Slachting
Nergens in Europa heeft de burgerbevolking tijdens de Tweede Wereldoorlog zo zwaar geleden als in Polen. Er vielen bijna 6 miljoen doden. Dat zijn er ongeveer net zoveel als in Duitsland, maar daar waren het natuurlijk vooral militairen. Voor je perspectief: Nederland verloor slechts 200.000 mensen in de Tweede Wereldoorlog. Het merendeel van de slachtoffers waren Poolse joden. Polen had voor de oorlog de grootste Joodse bevolking van Europa.
Nee jij begon!
Hitler deed er in 1939 alles aan om te doen lijken alsof Polen Duitsland aanviel in plaats van andersom, door een reeks nepaanvallen te stagen. Het bekendste incident is het Gleiwitz-incident, waarbij de SS een Poolse inval in een Duits radiostation ensceneerde. Ze hesen een stel criminelen in Poolse uniformen en schoten die vervolgens overhoop, om zo de indruk te wekken dat het radiostation was aangevallen door het Poolse leger. Trapte de wereld niet in.
Poolse landdag
Alle grote beslissingen in het Pools-Litouwse gemenebest werden genomen door de adel. Een afvaardiging daarvan kwam samen in de Sejm, ook nu nog de benaming van het Poolse parlement. Het slechte nieuws was: ze hadden afgesproken dat iedere parlementariër vetorecht had, en dus eenzijdig alles kon blokkeren wat hem niet beviel. Dus de vergaderingen van die lui mondden vaak uit in wat we om die reden een Poolse landdag zijn gaan noemen: eindeloze, besluiteloze zittingen, die soms uitmonden in dronken schietpartijen.
Electorale monarchie
In het Pools-Litouwse gemenebest ging de troon niet automatisch over op de oudste zoon of dochter. In plaats daarvan koos de adel een nieuwe koning, die wel of geen familie van de vorige koning kon zijn. Het gemenebest was daarmee een zeldzaam voorbeeld van een electorale monarchie. Normale mensen noemen zoiets een republiek.
Verstrengeling van kerk en staat
In 2016 werd Jezus Christus in Krakau door de nationale regering uitgeroepen tot koning van Polen.
Pauze van Italiaanse pausen
De Poolse paus Johannes Paulus II was de eerste niet-Italiaanse paus sinds 1523. Maar het Vaticaan heeft de kosmopolitische smaak te pakken: daarna volgden een Duitser, een Argentijn, en nu een Amerikaan.
No items found.
Tips 💡
Nog geen tips, heb jij er één? Stuur 'm op!
De Grote Podcastlas en De Speld presenteren: de betrouwbaarste landengids aller landengidsen!
- Een satirische blik van alle landen van de wereld
- Het perfecte cadeau voor wereldreizigers
Vriend van de show 🎙
Je kunt De Grote Podcastlas steunen als vriend van de show. Voor slechts 2,50 euro per maand of 27,50 per jaar kun je ons steunen om onze podcast te blijven maken.
Ons groepje vrienden van de show is inmiddels groter dan het inwonertal van Vaticaanstad!
Ons groepje vrienden van de show is inmiddels groter dan het inwonertal van Vaticaanstad!
Bekijk ook eens 👀
Ga direct door naar één van onze overige afleveringen
